یادداشت روز| "۹ دی؛ آناتومی یک حماسه ی هویتساز"
حماسهی ۹ دی، از واکنشی گذرا فراتر رفت و به سندی زنده تبدیل شد که هویت انقلاب اسلامی، نقش ملت در صحنه و اعتماد به نظام را بازتعریف کرد. این یادداشت با تکیه بر بیانات رهبر انقلاب، ابعاد هویتی، راهبردی و عبرتآموز این روز سرنوشتساز را واکاوی میکند و نشان میدهد چگونه میتوان از آن به عنوان الگویی برای مواجهه با چالشهای امروز بهره برد.
در جستوجوی راز ماندگاری یک حماسه
فتنهای که در سال ۱۳۸۸ سر برآورد، تنها یک بحران سیاسی نبود؛ آزمونی برای سنجش عمق پیوند «ملت»، «ایمان» و «نظام» بود. در این آزمون سخت، پاسخی تاریخی رقم خورد که رهبر انقلاب آن را «یومالله» نامیدند. اما فهم کامل این حماسه، نیازمند گذر از سطح روایتها و فرو رفتن به لایههای عمیق هویتساز، راهبردی و عبرتآموز آن است.
این یادداشت، با تکیه بر بیانات امام خامنهای به عنوان چراغ راه، در پی آن است تا با واکاوی ابعاد ناگفته و کمتر گفتهشده ی حماسه ی ۹ دی، به پرسشهای کلیدی زیر پاسخ دهد:
این حرکت عظیم، چه ماهیتی داشت و چگونه هویت انقلاب را بازتعریف کرد؟
سلاح پنهان مردم در این نبرد چه بود؟
این حادثه چه کارکرد راهبردی بیبدیلی در خنثیسازی یک پروژه ی دهساله داشت؟
چه ویژگیهای منحصربهفردی آن را به الگویی ماندگار تبدیل کرد؟
جایگاه تاریخی آن در تبارنامه ی انقلاب کجاست؟
و امروز، چه درسهای همیشگی برای ملت، دشمن و مسئولان به ارمغان گذاشته است؟
آیا فهمیدهایم که این حماسه، الگویی است برای خلق صحنههای نوین پیروزی در میدانهایی که امروز، جبهه ی اصلی نبرد تمدنی ما هستند؟
از فتنه تا فجر؛ آزمون تاریخی روح ملت ایران
غبار فتنه، افق را تار کرده بود. صدایی در رسانههای جهان پیچیده بود که «پایان کار نزدیک است». اما در نهم دیماه ۱۳۸۸، ارادهای برخاست که همه ی نقشهها را به باد فنا داد. حماسهای خودجوش که حتی تحلیلگران غربی را به اعتراف واداشت: «چنین جمعیتی پس از رحلت امام دیده نشده بود».
اما این حرکت عظیم، فقط یک واکنش نبود؛ یک بازتعریف بود. رهبر انقلاب، کلید فهم این حادثه را در یک جمله میدهند: «در قضیهی ۹ دی سال ۸۸ یک نکته اساسی است و آن نکته برمیگردد به هویت انقلاب و ماهیت انقلاب» (۱۳۹۰/۰۹/۲۱)
پرسش اصلی اینجاست: ۹ دی چگونه آیینه ی تمامنمای هویت اصیل انقلاب اسلامی شد؟
🔍 تحلیل و تبیین:سه گانه ی هویتساز
بازآفرینی روح ۵۷ در آتش فتنه ۸۸
تمدنها و انقلابها در لحظات بحران، هویت واقعی خود را آشکار میکنند. امام خامنه ای با صراحت میفرمایند: «همان روحی که حاکم بود بر اصل انقلاب ما و آن حضور عظیمِ بینظیرِ تاریخی در سال ۵۷، همان روح در ماجرای ۹ دی نشان داده شد»
این یعنی آن نیروی ترکیبی که طاغوت را سرنگون کرد، سه دهه بعد، در برابر «طاغوت نوظهور داخلی و بیرونی» قد علم کرد.
تفاوت در صحنه بود، اما ماهیت حرکت یکی بود: مردمی، خودجوش، ریشهدار در ایمان.
۹ دی ثابت کرد که روح انقلاب، یک خاطره ی تاریخی نیست، یک نیروی زنده و حاضر در صحنه است.
دو رکن ناگسستنی: «ملتِ مؤمن» + «ایمانِ ملّیساز»
رهبری، آناتومی این روح را دقیق تشریح میکنند: «پس اینجا ما دو تا عنصر در کنار هم داریم: یک عنصر، عنصر مردم است... عنصر دوم هم عنصر ایمان دینی مردم است»
رکن اول (مردم):
حضور میلیونی بدون فراخوان از بالا. این، سرمایهٔ مادی و تجسم ارادهٔ ملی بود.
رکن دوم (ایمان):
خیزشی که با توهین به عاشورا شعلهور شد. این، موتور محرکه و منبع معنابخش حرکت بود.
حذف هر یک، حماسهای در کار نبود. این دو، در ۹ دی چنان درهم تنیده شدند که خط بطلانی بر تمام تحلیلهای سکولار از قدرت مردمی کشیدند.
پاسخی که سکوت تاریخ را شکست
فتنه ی ۸۸، در پی القای یک دروغ بزرگ بود: «انقلاب از مردم جدا شده است». ۹ دی، پاسخ کوبندهٔ ملت به این ادعا بود. همانطور که رهبری فرمودند: «مردم نشان دادند که این، مردم ایران است»
این حرکت، یک سند زنده شد. سندی که ثابت کرد:
مشروعیت نظام، ریشه در رأی و حضور داوطلبانهٔ مردم دارد.
پیوند «ولایت» و «ملت»، یک شعار نیست، یک واقعیت زنده و دفاعشدنی است.
در لحظه ی حساس، خط اصیل انقلاب از خط انحراف، به وضوح جدا میشود.
حماسه ی ۹ دی، تنها یک وقایعنامهٔ تاریخی نیست؛ یک گنجینه ی راهبردی است. امروز که دشمن با ابزارهای نوین (جنگ روانی، تحریم، نفوذ) در پی تخریب همان هویت و ایجاد گسست بین «مردم» و «ایمان»شان است، بازخوانی این حماسه یک واجب استراتژیک است.
این حادثه به ما یادآوری میکند:
قدرت نرم جمهوری اسلامی، در تکرارپذیری چنین حماسههایی نهفته است.
وظیفه ی امروز ما «جهاد تبیین» این روحیه و هویت برای نسل چهارم انقلاب است.
از هیجان تا حکمت؛ نقشه ی درونی یک قیام حسابشده
هستند افرادی که تاریخ را با یک انفجار هیجانی اشتباه میگیرند. نهم دی ۸۸ نیز از نگاه سطحینگران، «واکنش احساسی» به توهینِ روز عاشورا تفسیر شد. اما رهبر انقلاب، پرده از روی یک حقیقت ژرفتر برمیدارند: «این حرکت برخاسته از همان عواملی است که نوزدهم دیِ قم را تشکیل داد؛ یعنی برخاستهی از بصیرت است، از دشمنشناسی است، از وقتشناسی است.... » (۱۳۸۸/۱۰/۱۹)
پس ۹ دی یک آتشفشان خاموش نبود، یک عملیات برنامهریزیشده ی روحی بود. اما این سؤال باقی است: این «بصیرت» که سلاح اصلی ملت بود، دقیقاً از چه لایههایی تشکیل شده بود و چگونه عمل کرد؟
🔍 تحلیل و تبیین: سه لایهی بصیرت در آزمون ۹ دی
لایه ی اول: بصیرتِ دشمنشناسی؛ شناخت «حیلهٔ نو» با «چشم کهن»
فتنه ی ۸۸، یک شورش خیابانی ساده نبود. امام خامنه ای با تأکید میفرمایند این یک «چیز ریشهدار» و نتیجه ی یک «برنامهریزی دهساله ی دشمن» بود. بصیرت مردم، در شناخت این عمق فاجعه نهفته بود.
مردم فهمیدند پشت چهره ی «اعتراض انتخاباتی»، پروژه ی تغییر نظام خوابیده است.
تشخیص دادند که «نقشه ی کودتای مخملی» در حال اجراست.
این آگاهی، سبب شد حرکت ۹ دی، یک «پاسخ راهبردی» به یک تهدید وجودی باشد، نه یک مشاجرهٔ سیاسی گذرا.
لایه ی دوم: بصیرتِ ارزششناسی؛ خط قرمزِ سرخ عاشورا
جرقه ی نهایی، توهین به عزاداری سیدالشهدا(ع) بود. اما این جرقه، روی انبار زغالِ بصیرت ارزشی ملت افتاد. مردم دریافتند که دشمن، این بار به هسته ی سخت هویت شیعی حمله کرده است. رهبری این پیوند را روشن میکنند: «اگر آن حرکات سخیف... در عاشورا پیش نمیآمد، این حرکت عظیم... معلوم نبود به این شکل به وجود بیاید» (۱۳۹۰/۰۹/۲۱)
اینجا، بصیرت یعنی فهمیدن که دفاع از حریم امام حسین(ع)، همان دفاع از حریم انقلاب است.
یعنی درک این واقعیت که توهین به عاشورا، آزمون نهایی وفاداریها بود.
لایه سوم: بصیرتِ وقتشناسی؛ هنر ضربه زدن در «لحظه ی طلایی»
همه ی ملتها دشمنشان را میشناسند و ارزشهایشان را دوست دارند. فوتِ کوزهگری در «زمانشناسی» است. مقام معظم رهبری بر این عنصر حیاتی تأکید کردند. فتنهگران پس از ماهها اغتشاش، خود را در اوج میپنداشتند. توهین عاشورا را آخرین ضربه برای سقوط ارزشها دانستند. اما غافل از اینکه این اقدام، «خطای محاسباتی» بزرگی بود و لحظه ی طلاییِ مقابله ی مردم را فراهم کرد.
بصیرت مردم گفت: «الان وقتش است»
نه زودتر، که هنوز عمق فاجعه برای همه آشکار نبود.
نه دیرتر، که فتنه خود را تثبیت کرده بود.
این ضربه در زمان دقیق، کاری کرد که ماهها عملیات روانی دشمن را نقش بر آب کند.
بصیرت، سلاحی که کهنه نمیشود
نهم دی به ما آموخت:
قدرت مردمی، زمانی تکوینبخش میشود که با شناخت عمیق همراه باشد.
بصیرت، همان چیزی است که ایمان را از انحراف و هیجان را از بیهدف بودن نجات میدهد. همانطور که رهبری هشدار میدهند: «اگر بصیرت نبود، همان ایمان ممکن است انسان را به بیراهه بکشاند» (۱۳۹۲/۱۰/۱۹)
این سهلایه ی بصیرت (دشمنشناسی، ارزششناسی، وقتشناسی)، الگویی همیشگی برای تشخیص توطئهها و خنثیسازی آنها در هر مقطع است.
اما این حرکت بصیرتمند و عظیم، چه تأثیر استراتژیک ماندگاری بر جای گذاشت؟
چگونه بساط یک فتنه ی دهساله را در هم پیچید؟
از درگیری تا تعیینتکلیف؛ لحظه ی تبدیل دفاع به پیروزی
برخی نبردها، فقط یک صحنه را تغییر میدهند. اما برخی دیگر، سرنوشت یک جنگ را رقم میزنند. فتنه ی ۸۸، از جنس دوم بود. رهبر انقلاب با صراحت میفرمایند: «فتنهی ۸۸ تنها آن چیزی نبود که توی خیابان به وسیلهی تعدادی آدم دیده شد؛ این یک چیز ریشهداری بود... که با برخوردهای گوناگون سیاسی و امنیتی... حل نمیشد؛ یک حرکت عظیم مردمی لازم داشت؛ که این حرکت، حرکت ۹ دی بود» (۱۳۹۰/۰۹/۲۱)
اما این «حل شدن» چگونه رخ داد؟ ۹ دی چه کارکرد راهبردی بیبدیلی داشت که آن را به تنها راه خروج از بنبست تبدیل کرد؟
🔍 تحلیل و تبیین: سه اثر قطعیِ یک ضربه ی مردمی
- اثر نخست: شکست «پروژه ی تغییر چهره ی مردم»
هدف اصلی فتنه ی ۸۸، نه فقط ایجاد اغتشاش، که تغییر تصویر ملت ایران در رسانه ی جهانی و ذهنیت داخلی بود. میخواستند ثابت کنند «مردم از نظام برگشتهاند». امام خامنه ای به این نکته ی حیاتی اشاره میکنند: «با این حرکت مردم، آن حجم عظیم تبلیغات دشمن... بکلی نقش بر آب شد؛ یعنی مردم نشان دادند که این، مردم ایران است» (۱۳۹۰/۰۹/۲۱)
۹ دی، یک پاسخ تصویریِ قطعی داد. تصویری که میلیونها نفر را یکپارچه و معترض به فتنه نشان میداد.
این حرکت، دروغ بزرگ دشمن را در مهد تولید آن (فضای رسانهای) خنثی کرد و نقشه ی روانیِ آنان را پاره پاره نمود. - اثر دوم: خنثیسازی «برنامه ی زمانبندیشده ی دهساله»
فتنه ۸۸، یک حادثه ی تصادفی نبود. رهبری با بینش تاریخی خود تحلیل میکنند که دشمن پس از ناکامی در سال ۷۸، «باز یک برنامهریزی دهساله بود تا سال ۸۸» (۱۳۹۰/۰۳/۱۴). این پروژه، سرمایهگذاری گسترده ی مالی، رسانهای و نرمافزاری دیده بود.
۹ دی، با شکستن محاسبات زمانبندی دشمن، تمام سرمایهگذاری آنها را یکشبه بر باد داد.
این حماسه نشان داد که ملت ایران، غافلگیر نمیشود و در لحظه ی حساس، پاسخ را از عمق تاریخ و ایمان خود بیرون میکشد. این، هزینه ی سنگین و غیرقابل پیشبینی برای استکبار بود. - اثر سوم: ایجاد «بازدارندگی تاریخی» برای فتنههای آتی
۹ دی تنها یک پیروزی مقطعی نبود. این حرکت، یک پیام استراتژیک برای تمامی آینده صادر کرد: «هر توطئهای که به عمق جامعه ایرانی تعرض کند، با سونامی غیرقابل مهار مردمی روبرو خواهد شد.» رهبری به این دستاورد ماندگار اشاره میفرمایند: «قویترین و آخرین ضربه را ملت در روز نهم دی... وارد کرد... فصل تازهای در بصیرت ملت ایران گشوده شد» (۱۳۸۹/۰۱/۰۱)
این بازدارندگی، مهمترین دستاورد امنیت ملی نرم کشور بود.
۹ دی الگویی شد که نشان میداد در مواجهه با فتنه، صحنهی اصلی، خیابانِ پایمردیِ مردم است، نه میز مذاکره.
کارکرد ۹ دی را میتوان در یک جمله خلاصه کرد: «تبدیل یک بنبست امنیتی_رسانهای به یک پیروزی هویتی_راهبردی»
این حماسه، محاصره ی روانی دشمن را در هم شکست.
زمانبندی تهاجم آنان را منهدم کرد.
و قاعده ی بازی در مواجهه با ملت ایران را برای همیشه تغییر داد.
این اتفاق ثابت کرد که در محاسبات امنیت ملی، عامل ملت، قویترین و غیرقابل پیشبینیترین متغیر است؛ متغیری که فقط با اراده ی الهی فعال میشود: «دست خدای متعال را، دست قدرت را... در پشت این قضایا دیدم» (۱۳۸۸/۱۰/۱۹)
اما این پیروزی بزرگ با چه ویژگیهای منحصر به فردی به دست آمد؟ چه چیزی ۹ دی را از سایر تجمعات متمایز میکند؟
از اجتماع تا اسطوره؛ فراسوی آمار و ارقام
در تاریخ انقلاب، راهپیماییهای بزرگ کم نبودهاند. اما ۹ دی، در اذهان بهعنوان پدیدهای منحصر به فرد ثبت شده است. حتی ناظران خارجی بهناچار اعتراف کردند: «آنچه در نهم دی در ایران پیش آمد، جز در تشییع جنازهی امام، چنین اجتماعی، چنین شوری دیده نشده بود» (۱۳۹۰/۰۷/۲۰)
پرسش اینجاست: چه ویژگیهای متمایزکنندهای به این حرکت، چنان عمق و عظمتی بخشید که آن را به یک «الگو» و «اسطورهی عملی» تبدیل کرد؟
🔍 تحلیل و تبیین: سه ویژگی تعیینکننده
- ویژگی اول: خودجوشیِ الهی (مدیریت از آسمان)
اغلب حرکتهای بزرگ، نیاز به فراخوان، سازماندهی و هدایت متمرکز دارد. اما راز نخست ۹ دی در نبودِ این عواملِ مرسوم بود. رهبر انقلاب با ژرفنگری خاص خود میفرمایند: «آورندهی مردم به عرصهی خیابانها... خدای متعال است؛ دست قدرت اوست؛ دلها دست اوست» (۱۳۹۰/۰۹/۲۱)
این حرکت، نه توسط حزب و گروهی فراخوانده شد، نه با بودجهای سازمان یافت.
موتور محرکهی آن، فرمانی بود که از قلبهای مؤمن و متصل به معنا صادر شد.
این «خودجوشی الهی»، بزرگترین ضریب اطمینان برای بقای نظام بود؛ زیرا ثابت کرد پشتیبان اصلی، ارتشی از دلهای بیمزد و منت است که فقط در برابر فرمان حق به پا میخیزند. - ویژگی دوم: فراگیریِ نسلی و جغرافیایی (تکصدایی یک امت)
فتنهگران سعی داشتند شکاف نسلی و منطقهای ایجاد کنند. اما ۹ دی آینهی وحدتی بینظیر شد:
_ نسلی: رهبری تصریح میکنند: «نهم دی را همین جوانها، همین نسل سوّم انقلاب به راه انداختند.» (۱۳۹۳/۱۰/۱۷). حضور پررنگ نسل سوم، آیندهای روشن را نوید داد.
_ جغرافیایی: «همه جای کشور نهم دی بود، در تبریز هشتم دی بود.» (۱۳۹۳/۱۱/۲۹). پیشتازی تبریز و رشت (هشتم دی)، نشان داد که حساسیت مردمی نسبت به حریم نظام، مرکزگریز و فراگیر است.
این فراگیری، پروژهی تفرقهافکنی دشمن را در نطفه خفه کرد و نقشهی «ایران صدپاره» را باطل نمود. - ویژگی سوم: بیانِ زندهی اعتماد (سندِ سکوتشکن)
در اوج فضاسازی دشمن مبنی بر «بیاعتمادی مردم به نظام»، ۹ دی بهمثابهی یک سند زنده و انکارناپذیر ظهور کرد. رهبری با استناد به همین حادثه، قاطعانه پاسخ میدهند: «مردم به نظام اعتماد دارند... یک دلیل، همین... نهم دی است.» (۱۳۹۰/۰۵/۱۶)
این حرکت، اعتماد عمیق و ریشهدار را نه در شعار، که در تکاپوی میلیونی به نمایش گذاشت.
خط بطلانی بود بر تمام تحلیلهای داخلی و خارجی که از گسست مردم و نظام سخن میگفتند.
این ویژگی، سکوت اکثریت خاموش را شکست و آن را به فریاد اکثریت آگاه تبدیل کرد.
۹ دی به جهانیان نشان داد که قدرت حقیقی در جمهوری اسلامی، بر سه ستون استوار است:
_ منبع بسیج: ارادهی الهی نهادینه شده در دلها (نه ساختارهای مادی).
_ دامنهی اثر: وحدت سراسری و فرانسلی (نه گروهها و جناحهای خاص).
_ پیام اصلی: اعتماد و پیوند ناگسستنی ملت و نظام (نه صرفاً اعتراض به یک رویداد).
این سهگانه، الگویی برای مقاومت در برابر هرگونه فتنهی آینده ساخت. الگویی که دشمن را در محاسباتش همواره دچار تردید میکند، زیرا نمیتواند زمان، مکان و شکل وقوع آن را پیشبینی کند.
این حماسهی بیهمتا، در تاریخ پرافتخار انقلاب چه جایگاهی دارد؟
آیا قابل قیاس با نقاط عطفی چون ۱۹ دی یا ۲۲ بهمن است؟
از حادثه تا تاریخ؛ زمانی که یک روز، به اندازهی یک دوران اهمیت مییابد
تاریخ هر ملتی، با «روزهای برگزیده» خود سنجیده میشود. روزهایی که از پیوست زمان جدا شده و به نماد بدل میگردند. امام خامنهای با تشریح این حقیقت، دربارهی ۹ دی میفرمایند: «حادثهی ۹ دی یک حادثهی ماندنی در تاریخ ماست... این حادثه، شبیه حوادث اول انقلاب است» (۱۳۹۰/۰۹/۲۱)
اما این تشبیه عمیق، چه معنایی دارد؟
۹ دی در کدام رده از وقایع تاریخ انقلاب جای میگیرد و چرا این جایگاه، خود بخشی از پیام این حماسه است؟
🔍 تحلیل و تبیین: سه محور قیاس تاریخی
- محور نخست: همتبار با قیامهای سرنوشتساز (مانند ۱۹ دی قم)
نخستین و واضحترین قیاس، اشارهی مستقیم رهبری به قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم است: «حرکت نهم دیِ سال ۸۸ از جنس همان حرکت نوزدهم دی در سال ۵۶ است» (۱۳۹۵/۱۰/۱۹)
۱۹ دی: قیام روحانیت و مردم در آغازگرِ مرحلهی عملیاتی انقلاب علیه طاغوت.
۹ دی: قیام روحانیت و مردم در خاتمهدهندهی مرحلهی عملیاتی یک فتنه علیه نظام.
هر دو، حرکتهای خودجوش، ریشهدار در ایمان و شروعی برای فصلی جدید بودند. این تشابه، ۹ دی را از یک حادثهی دفاعی صرف، به یک قیام تأسیسیِ مجدد ارتقا میدهد.
- محور دوم: همعرصه با تجمعهای شکوهآفرین (مانند تشییع امام)
رهبر انقلاب به اعتراف ناظران خارجی اشاره میکنند که عظمت ۹ دی را فقط با تشییع تاریخی امام خمینی(ره) قابل مقایسه دانستهاند. (۱۳۹۰/۰۷/۲۰)
تشییع امام: تجلی حداکثری عشق و وفاداری به بنیانگذار نظام.
حماسهی ۹ دی: تجلی حداکثری عشق و وفاداری به اساس و موجودیت همان نظام.
این مقایسه نشان میدهد که ۹ دی، تجسم زندهی همان مردمی بود که امام را به آسمان بدرقه کردند. این واقعه ثابت کرد «مردمِ انقلاب» نه تنها کوچک نشدهاند، که حجمشان در آزمونها مشخصتر میشود.
- محور سوم: همکارکرد با عملیاتهای تعیینکننده (مانند ۲۳ تیر ۷۸)
فتنهی ۸۸، نخستین توطئهی بزرگ پس از انقلاب نبود. رهبری با اشاره به فتنهی ۱۸ تیر ۷۸ و نقش مردم در خنثیسازی آن (۲۳ تیر)، یک الگوی رفتاری را ترسیم میکنند: «در فتنهی هجدهم تیر، پنج روز بعد... مردم آن حرکت عظیم را... به راه انداختند. در فتنهی ۸۸، دو روز بعد از حوادث عاشورا، آن قضیهی عظیم نهم دی به راه افتاد» (۱۳۹۰/۰۷/۲۰)
این موازنه، یک سنت الهی را در رفتار ملت ایران آشکار میسازد: در مواجهه با فتنه، پاسخ نهایی و کارساز را مردم در خیابان میدهند. ۹ دی، حلقهی درخشان جدیدی در این زنجیرهی پیروزیها بود.
بر اساس این قیاسهای سهگانه، جایگاه ۹ دی را میتوان اینگونه ترسیم کرد:
از منظر کیفیت (خودجوشی و معنویت): در ردیف ۱۹ دی و تشییع امام.
از منظر کارکرد (شکست فتنه): در ردیف ۲۳ تیر.
از منظر عظمت و اثرگذاری: «شبیه حوادث اول انقلاب» و یک «یومالله» به تمام معنا.
این جایگاه رفیع، بار مسئولیت ما را در قبال این حماسه سنگینتر میکند. اگر ۱۹ دی را گرامی میداریم و از ۲۲ بهمن پاسداری میکنیم، ۹ دی نیز سزاوار همان حرمت و تبیین است. زیرا این روزها، ستونهای هویت و حافظهی جمعی ما هستند.
پس از فهم جایگاه تاریخی، این پرسش مطرح میشود: امروز، ما چه درسی از آن حماسه باید بگیریم؟
نقش ملت، دشمن و مسئولان در حفظ دستاوردهای ۹ دی چیست؟
از گذشته برای آینده؛ حماسهای که هر روز باید از نو خوانده شود
برخی رویدادها، با پایان یافتن، به تاریخ میپیوندند. اما برخی، چراغِ راه آینده میشوند. ۹ دی از این گونه است. این حماسه، فقط یک واکنش موفق به یک بحران نبود؛ یک «کتاب درسی» جامع برای مدیریت تمام بحرانهای مشابه است. اما پرسش کلیدی اینجاست: امروز که در میانهٔ نبردهای نوینِ نرم و سخت قرار داریم، سه درس اصلی و همیشگی ۹ دی برای «ملت»، «دشمن» و «مسئولان» چیست؟
🔍 تحلیل و تبیین: سه درس برای سه مخاطب
درس برای ملت: صحنه، جایگاه توست؛ قدرت در «حضور بصیرتمندانه» است
رهبر انقلاب، خطاب به ملت فرمودند: «مردم وقتی احساس کنند دشمن در مقابل نظام اسلامی ایستاده است، میآیند توی میدان. این حرکتِ ایمانی است.» (۱۳۸۸/۱۱/۱۹)
این جمله، حقوق و تکلیف را یکجا بیان میکند: حقِ تعیین سرنوشتِ ملت، در گروِ تکلیفِ حضورِ بهموقع است.
۹ دی اثبات کرد که «اکثریت خاموش» یک افسانهٔ دشمنساز است. اکثریت، وقتی اصل نظام در خطر بیاید، آگاه و ناطق میشود.درس امروز: بصیرت، تنها تشخیص خطر نیست؛ شناسایی لحظهٔ طلاییِ اقدام است. اعتماد به نفس ناشی از پیروزی ۹ دی، باید الگوی حضور در همهٔ عرصههای دفاع از انقلاب باشد، از میدانهای مجازی تا میادین علمی و اقتصادی.
(این مردم آبدیدهاند، ۹ دی دیده بودند که در جنگ ۱۲ روزه نیز برخلاف تصور دشمن به پا خواستند و زیر حملات دشمن، شجاع و بدون ترس به خیابانها آمدند و نقشهٔ دشمن را نقش بر آب کردند)درس برای دشمن: خطای محاسباتیِ تو، تکرارشدنی است؛ ملت ایران را نشناختهای
امام خامنهای با قاطعیت میفرمایند: «دشمنان ما را نشناختهاند... روز نهم دی را فراموش کردهاند... اشتباه میکنند.» (۱۳۹۲/۰۳/۱۴)
بزرگترین شکست دشمن در ۸۸، شکست در «سنجش عمق ایمان و غیرت مردمی» بود. آنها گمان کردند میان ملت و نظام، فاصله افتاده است.
۹ دی، پاشنهٔ آشیل همهٔ پروژههای براندازی نرم را آشکار کرد: غفلت از «عامل معنویت و هویت» در معادلات مادیگرایانهٔ آنان.درس امروز: هر نقشهای که بر پایهٔ انسانشناسی مادی از ملت ایران بنا شود، محکوم به شکست است. دشمن هر بار با تغییر تاکتیک بازمیگردد، اما باز هم در شناخت «قدرت ایمانیِ غیرقابل محاسبه» خطا خواهد کرد، به توفیق الهی.
درس برای مسئولان: سرمایهٔ شما، این اعتماد است؛ آن را با «کار و تدبیر» پاس بدارید
پس از ۹ دی، رهبر انقلاب خطاب به مسئولان تأکید کردند: «مسئولین کشور... باید همهٔ تلاش خودشان را بگذارند که مشکلات را با سرپنجهٔ تدبیر، کار مستمر، خسته نشدن... حل کنند.» (۱۳۸۸/۱۱/۰۶)
۹ دی یک سرمایهگذاری عظیم مردمی بر روی نظام بود. این سرمایه، «اعتماد» نام دارد.
این اعتماد، وامدارِ پاسخگویی و خدمتِ خستگیناپذیر است. حضور مردم در صحنه، به معنای رفع مسئولیت از حکومت نیست، بلکه بار مسئولیت را سنگینتر میکند.درس امروز: نظامی که پشتوانهاش چنین مردمی است، هیچ عذری برای ناکارآمدی، تنبلی یا انفعال ندارد. هر روزی که با کار جهادی و تدبیر امیدبخش سپری نشود، بهرهبرداری از سرمایهٔ ۹ دی نبوده است.
قابل توجه مسئولین محترم
این سه درس، یک مثلث استراتژیک برای تداوم حرکت انقلاب میسازند:
ضلع ملت: حضور بصیرتمند و آماده.
ضلع دشمن: به توفیق الهی، غفلتِ همیشگی از عمق مردمی.
ضلع مسئولان: کار و تدبیر بیوقفه برای حفظ اعتماد.
اگر هر ضلع، نقش خود را بهدرستی ایفا کند، چرخهٔ پیروزیِ مشابه ۹ دی در هر آزمونی تکرار خواهد شد. این، رمز ماندگاری انقلاب است.
آخرین خط دفاع؛ وقتی فراموشی، خطرناکتر از تحریف است
همهی نبردها دو جبهه دارند: جبههی ایجاد حادثه و جبههی تفسیر حادثه. دشمن در جبههی اول ۹ دی شکست خورد، اما بلافاصله، نیروهایش را به جبههی دوم گسیل داشت. رهبر انقلاب با هشدار میفرمایند: «انگیزههایی وجود دارد برای فراموش کردن و در طاق نسیان گذاشتن این روزهای بزرگ... نهم دی را هم میخواهند به فراموشی بسپرند» (۱۳۹۳/۱۰/۱۷)
پس اینک، بزرگترین پرسش: پس از تحلیل و درک ابعاد این حماسه، تکلیف امروز ما در قبال این «سند زندهی هویت» چیست؟
چگونه میتوانیم از تبدیل شدن این پیروزی به یک «خاطرهی محو شده» جلوگیری کنیم؟
🔍 تحلیل و تبیین:دو محور اصلی جهاد تبیین ۹ دی
محور دفاعی: مقاومت در برابر پروژهی «تحریف و فراموشی»
دشمن میداند که ملتی که حافظهی تاریخی خود را از دست بدهد، هویت و ارادهی خود را نیز باخته است. از همین رو، استراتژی آنان بر دو پایه استوار است:
تحریف ماهیت: تقلیل دادن ۹ دی به یک «درگیری سیاسی داخلی» یا «واکنش احساسی».
فراموشی عظمت: کمرنگ کردن جایگاه آن در تاریخ انقلاب، تا نسل جدید گمان کند اتفاق «چندان مهمی» نبوده است.
امام خامنهای خطر این پروژه را همتراز با خطر حادثهی عاشورا میدانند و هشدار میدهند: «حادثهی عاشورای حسینی را هم ستمگران و ظالمان میخواستند نگذارند باقی بماند.» (۱۳۹۳/۱۰/۱۷)وظیفهی ما: تبدیل کردن ۹ دی از یک تاریخ منجمد به یک گفتمان زنده. باید هرگونه تحریف را با مستندات تاریخی و بیانات رهبری پاسخ دهیم و عظمت آن را آنچنان بازگو کنیم که برای نسل چهارم و پنجم، حسشدنی و الهامبخش باشد.
- محور تهاجمی: تبیین «عمق» به جای تکرار «شعار»
حفظ یک حماسه، فقط با تکرار نام آن ممکن نیست، بلکه نیاز به کالبدشکافی دائمی معنا دارد. رهبر انقلاب خطاب به دستاندرکاران گرامیداشت ۹ دی تأکید میکنند: «سعی کنید حالت شعاری غلبه پیدا نکند... بایستی عمق شعارها تبیین شود... حرف ملت ایران آن روز چه بود، امروز چیست؟» (۱۳۹۰/۰۹/۲۱)
تبیین عمق یعنی پاسخ به پرسشهایی از این دست:
روحیهی ۹ دی برای جوان امروز که با چالشهای متفاوتی روبهروست، چه کاربردی دارد؟
چگونه میتوان مدل رهبری الهی و خودجوشی مردمی در آن روز را به الگویی برای مدیریت جهادی در عرصههای علم، اقتصاد و فرهنگ تبدیل کرد؟
پیام وحدتآفرین و فراجناحی ۹ دی، در شرایط کنونی چگونه میتواند تجدید شود؟
وظیفهی ما: باید پل ارتباطی بین «آنچه بود» و «آنچه میتواند باشد» بزنیم. تبیین، یعنی نشان دادن که ۹ دی یک «روش» است، نه فقط یک «رویداد».
نویسنده :فرهنگیار محترم سیده معصومه حسینی