همایش بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دام ظلّه در حوزه سیاست و حکمرانی، با حضور کارشناسان و پژوهشگران برجسته برگزار شد تا ابعاد مختلف حکمرانی اسلامی در کشور بررسی و تبیین شود.

در پنل تخصصی «مبانی حکمرانی اسلامی مبتنی بر اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای»، اندیشمندان حاضر با ارائه مقالات و تحلیل‌های کارشناسی، موضوعاتی همچون عدالت، عقلانیت، مشارکت مردمی، شایسته‌سالاری، ایمان و اخلاق سیاسی را در چارچوب حکمرانی دینی و آموزه‌های قرآنی مورد بررسی قرار دادند. این پنل فضایی فراهم آورد تا ابعاد عملیاتی حکمرانی اسلامی، نقش سنن الهی در تصمیم‌گیری، و تعامل میان اراده مردم و هدایت الهی با دقت تحلیل شود.

چارچوب حکمرانی قرآنی از منظر امام خامنه‌ای

حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر عبدالله حاجی صادقی، رئیس پنل و نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در ابتدای جلسه به اهمیت قرآن در حکمرانی اسلامی پرداختند و گفتند که از منظر رهبر انقلاب، قرآن تنها کتاب معنویت فردی نیست، بلکه نقشه جامع هدایت امت و شالوده تمدن اسلامی است. ایشان تأکید کردند که حکومت دینی بر پایه «شورای مردم در مسیر الهی» استوار است و عدالت، کرامت انسان، عقلانیت، علم‌محوری، عزت و استقلال، اخلاق سیاسی و پیشرفت عادلانه از ستون‌های فکری اصلی آن به شمار می‌آیند.

دکتر حاجی صادقی افزودند که این اصول چارچوب اصلی حکمرانی قرآنی از منظر رهبری معظم انقلاب است؛ و الگویی عملی برای حرکت جامعه به سمت قدرت، پاکی، عدالت و الهی‌بودن فراهم می‌آورند.

دلالت پژوهی «سنن الهی» و حکمرانی

دکتر حامد کهوند در ارائه خود، «تصمیم‌گیری» را جوهره حکمرانی دانستند و توضیح دادند که هر تصمیم باید عقلانی و همزمان مبتنی بر سنن الهی باشد؛ قوانینی که قرآن آنها را ثابت و تغییرناپذیر معرفی کرده است.

وی افزودند که سنن الهی نه تنها شامل قوانین طبیعی، بلکه رفتار انسان‌ها و جوامع را نیز در بر می‌گیرد و شناخت درست آنها عمق تصمیم‌گیری حکمرانان را افزایش می‌دهد.

دکتر کهوند سپس تفاوت دو سبک تصمیم‌گیری عقلانی و شهودی را تشریح کردند و تأکید کردند که حکمرانی اسلامی نیازمند سبک جامع تصمیم‌گیری است که عقل و معنویت را در کنار هم قرار دهد. ایشان نقش ایمان، تقوا، احسان، شکرگزاری و استغفار را در تقویت ثبات اجتماعی و حکمرانی شهودی برجسته کردند و نتیجه گرفتند که حکمرانی موفق تنها زمانی شکل می‌گیرد که عقلانیت و ایمان با یکدیگر همراه باشند.

در ادامه، حجّت‌الاسلام دکتر مالکی نقدهای خود را مطرح کردند و دکتر کهوند به آنها پاسخ دادند. در نهایت، دبیر علمی و رئیس پنل امتیاز ارائه را مشخص و ثبت کردند.

الگوی شایسته‌سالاری در حکمرانی اسلامی 

حجت‌الاسلام سیّد رضی سیّد نژاد شایسته‌سالاری در حکمرانی اسلامی را نه صرفاً یک روش مدیریتی، بلکه تکلیف شرعی معرفی کردند و گفتند که رهبر انقلاب آن را بر پایه قرآن و سنت معصومان به عنوان «امانت الهی» تبیین کرده‌اند.

وی سه رکن شایستگی را معرفی کردند: صلاحیت علمی-تخصصی، تقوای عملی و روحیه انقلابی و عدالت‌محور، و توضیح دادند که این رکن‌ها مستقیماً از آیات قرآن استخراج شده و با نظریه‌های مدیریتی غربی متفاوت است.

ایشان همچنین پنج مبنای شایسته‌سالاری شامل قرآن، سنت معصومان، عقل سلیم، فطرت عدالت‌جو و کرامت انسانی را توضیح دادند و شاخص‌های قرآنی شایستگی همچون قدرت و کارآمدی، علم و دانش، تقوا و خودکنترلی، امانت‌داری، عدالت‌خواهی و صداقت را معرفی کردند.

مؤلفه‌های سازنده مردم‌سالاری دینی 

دکتر مهدی سعیدی در ارائه خود بر ضرورت پیوند «هویت دینی جامعه» و «نیازهای واقعی مردم» تأکید کردند و گفتند که مردم‌سالاری دینی بر دو ستون اصلی «دینی بودن» و «مردمی بودن» استوار است.

وی توضیح دادند که مردم نه تنها پیرو، بلکه کنشگر اصلی حکمرانی هستند و ابزارهایی مانند انتخابات، شوراها و امر به معروف، مشارکت واقعی مردم را ممکن می‌سازد. دکتر سعیدی همچنین به اهمیت شایسته‌سالاری در مردم‌سالاری دینی اشاره کردند و تأکید کردند که معیارهای اخلاقی و اعتقادی باید با رأی مردم ترکیب شود تا ساختار حکومت پایدار بماند.

ایشان کرامت انسان را قلب این الگو دانستند و تأکید کردند که جامعه اسلامی تنها زمانی عدالت، پیشرفت و معنویت را تحقق می‌بخشد که مشارکت و مسئولیت‌پذیری مردم با پایبندی حکومت به اصول الهی هم‌زمان باشد.