وب سـایت فرهنـگیــــاران

در پرتو اندیشه‌های قرآنی و راهنمایی‌های مقام معظم رهبری (دام‌ظله)، حکمرانی اسلامی همواره به دنبال ایجاد توازن میان امنیت، عدالت، استقلال و مشارکت مردم بوده است. همایش «اصول حکمرانی اسلامی در اندیشه قرآنی» فرصتی است تا پژوهشگران و کارشناسان با بررسی دقیق سیاست‌ها و رویکردهای عملیاتی رهبر انقلاب، ابعاد مختلف حکمرانی دینی، فرآیندهای تصمیم‌گیری و مؤلفه‌های مشارکت مردمی را تحلیل کنند. این همایش، علاوه بر ارائه مقالات علمی، فضایی برای نقد و تبادل نظر فراهم می‌آورد و نشان می‌دهد که حکمرانی اسلامی نه تنها یک مفهوم نظری، بلکه الگویی عملی برای اداره کشور و پیشبرد اهداف کلان اجتماعی و تمدنی است.

الگوی کاربردی حکمرانی امنیتی–اقتصادی در اندیشه رهبر انقلاب

در دومین پنل تخصصی همایش، حجّت‌الاسلام دکتر سید ابوذرحسینی مقاله خود را با عنوان «الگوی کاربردی انطباق سیاست‌های حکمرانی امنیتی-اقتصادی با موازین اسلامی؛ در اندیشه قرآنی آیت‌الله خامنه‌ای» ارائه کرد. وی در این ارائه تأکید کرد که لوازم حکمرانی رهبر معظم انقلاب طی بیش از سه دهه، همواره بر الگوی کاربردی و مبتنی بر موازین متعالی اسلام استوار بوده و کشور را با همه چالش‌ها و فتنه‌ها هدایت کرده است.

دکتر حسینی چارچوب نظری مقاله خود را مبتنی بر مفاهیم کلیدی قرآن و نظریه‌های سیاست‌گذاری عمومی با رویکرد اسلامی معرفی کرد و گفت بررسی سیاست‌های کلی امنیتی-اقتصادی نشان می‌دهد که رهبر انقلاب با رعایت مبانی قرآنی، فرآیندهای کارشناسی، اجتهادی و نظارت مستمر را برای انطباق سیاست‌ها با موازین اسلامی به کار گرفته‌اند. از مهم‌ترین اصول راهبردی که در این سیاست‌ها رعایت می‌شود، عدالت محوری، استقلال و استکبارستیزی، پیشرفت و تعالی همه‌جانبه، و مردم‌داری و خدمت‌گزاری است.

وی همچنین ۹ مضمون فراگیر سیاست‌های امنیتی-اقتصادی را معرفی کرد که شامل امنیت سرمایه‌گذاری قانونی، امنیت اشتغال، عدالت اقتصادی، شفافیت، نظارت دقیق، شرایط اقتصادی عادلانه و سازگاری قوانین با اصول قرآنی می‌شود. دکتر حسینی نتیجه گرفت که سیاست‌های کلی رهبر معظم انقلاب در حوزه امنیتی-اقتصادی کاملاً مبتنی بر مبانی و اصول قرآنی است و در سطوح بینشی، منشی، کنشی و راهبردی قابل فهم و اثبات است.

قرآن؛ نقشه عملیاتی حکمرانی اسلامی
رئیس پنل تخصصی همایش، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر نجف لکزایی، در ابتدای جلسه با اشاره به اهمیت برگزاری این رویداد و جایگاه مقالات ارائه‌شده، بر ظرفیت قرآن کریم به‌عنوان راهنمای عملی حکمرانی تأکید کردند. ایشان یادآور شدند که قرآن نه تنها یک متن اخلاقی و معنوی است، بلکه دارای جنبه‌های عملی و نهادی بوده و می‌تواند مبنایی برای سیاست‌گذاری، عدالت اجتماعی و ساختار حکومتی باشد.

رئیس پنل تصریح کرد که حکمرانی اسلامی مبتنی بر «عقلانیت ارزش‌محور» است و تصمیم‌گیری در آن تنها محدود به تحلیل فنی و تخصصی نمی‌شود، بلکه با مفاهیمی همچون توحید، تقوا، عدالت و اخلاق قرآنی پیوند خورده است. به گفته ایشان، تجربه جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که تکیه بر آموزه‌های قرآن در سیاست و مدیریت، توانسته است ساختارهای حکومتی را به شکل مؤثری هدایت کند.

دکتر لکزایی در پایان تأکید کردند که همایش‌های تخصصی این‌چنینی می‌توانند گامی مؤثر در توسعه ادبیات علمی حکمرانی اسلامی و تقویت بنیان‌های دینی–علمی این حوزه باشند.

مشارکت مردمی در حکمرانی دینی

دکتر علیرضا رجبی مقاله خود با عنوان «تبیین ابعاد و مؤلفه‌های مشارکت مردمی در حکمرانی دینی با تأکید بر اندیشه قرآنی امام خامنه‌ای» ارائه کرد. وی گفت مشارکت مردمی در اندیشه رهبر انقلاب، نه یک امکان اختیاری، بلکه یک وظیفه شرعی، ملی و راهبردی است و مردم در همه مراحل نظام اسلامی نقش‌آفرین اصلی هستند.

دکتر رجبی ابعاد مشارکت مردمی را شامل بعد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، امنیتی و تربیتی معرفی کرد و مؤلفه‌های تقویت‌کننده مشارکت مانند آگاهی‌بخشی، مسئولیت‌پذیری، وحدت ملی، اعتماد عمومی، ایجاد زیرساخت‌ها و عدالت را شرح داد. وی مدل مفهومی دایره‌ای ارائه کرد که در مرکز آن مشارکت مردمی و در اطراف آن مبانی قرآنی و مؤلفه‌های تقویت‌کننده ابعاد مشارکت قرار دارد و نتیجه آن مشروعیت، حکمرانی مؤثر و تمدن‌سازی است.

ماندگاری و استمرار انقلاب اسلامی

دکتر محسن محمدی الموتی مقاله خود با عنوان «ماندگاری و استمرار انقلاب اسلامی؛ خوانشی قرآنی از کاربست مفهوم صیرورت در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای» ارائه کرد. وی با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب توضیح داد که انقلاب اسلامی، بر اساس نگاه رهبر انقلاب، حرکتی مستمر و تدریجی است و نباید صرفاً یک حادثه تاریخی تلقی شود.

وی مفهوم «نظام انقلابی» را معرفی کرد که انقلاب را روح و نظام جمهوری اسلامی را جسم آن می‌داند و تأکید کرد که استمرار انقلاب بدون مشارکت فعال مردم و حفظ جهت‌گیری‌های الهی ممکن نیست. دکتر الموتی همچنین به اهمیت موعودگرایی به عنوان محرک اجتماعی اشاره کرد و نتیجه گرفت نظریه «نظام انقلابی تمدن‌ساز» پاسخی به گذار از دولت‌سازی به جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی است.

عدالت، استقلال و معنویت؛ سه‌گانه اهداف سیاست اسلامی

دکتر علی مرادی بهمئی مقاله خود با عنوان «عدالت، استقلال و معنویت؛ سه‌گانه اهداف سیاست اسلامی در حکمرانی قرآنی آیت‌الله خامنه‌ای» ارائه کرد. وی گفت جهان معاصر با بحران‌های نابرابری اجتماعی، سلطه‌پذیری و زوال معنویت مواجه است و رهبر انقلاب این سه مفهوم را به عنوان ستون‌های بنیادین حکمرانی اسلامی مطرح کرده‌اند.

دکتر مرادی توضیح داد که عدالت محور اصلی است، استقلال نفی سلطه و معنویت روح حاکم بر سیاست است. وی تأکید کرد که این سه هدف در تعامل ساختاری، الگویی واحد برای حکمرانی اسلامی ایجاد می‌کنند و نمونه‌هایی مانند اقتصاد مقاومتی، پیشرفت‌های هسته‌ای و مقابله با تهاجم فرهنگی مصادیق عملی آن هستند.

وی نتیجه گرفت که مدل حکمرانی قرآنی آیت‌الله خامنه‌ای، پاسخی الهی و عملی به بحران‌های حکمرانی معاصر است و حرکت به سوی این الگو نیازمند اجتهاد پویا، اراده جهادی و مشارکت مردم است.